Ośrodek Interwencji Kryzysowej

„Powiatowy program oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie na rok 2020” będzie realizowany w grupie liczącej do 15 osób. Obejmuje 60 godzin zegarowych pracy grupowej i 2 godziny zegarowe pracy indywidualnej z każdym uczestnikiem.

Podstawowym celem programu jest pomoc osobom stosującym przemoc w rodzinie w zaprzestaniu jej stosowania oraz ukształtowanie świadomej i odpowiedzialnej postawy życiowej w ramach pełnionych ról. Cele szczegółowe programu są następujące:

• powstrzymanie osoby stosującej przemoc w rodzinie przed dalszym stosowaniem przemocy,
• rozwijanie umiejętności samokontroli i współżycia w rodzinie,
• kształtowanie umiejętności w zakresie wychowywania dzieci bez używania przemocy w rodzinie,
• uznanie przez osobę stosującą przemoc w rodzinie swojej odpowiedzialności za stosowanie przemocy,
• zdobycie i poszerzenie wiedzy na temat mechanizmów powstawania przemocy w rodzinie,
• zdobycie umiejętności komunikowania się i rozwiązywania konfliktów w rodzinie bez stosowania przemocy,
• uzyskanie informacji o możliwościach podejmowania działań terapeutycznych.

Podczas zajęć grupowych pierwsza ich część spełnia funkcję edukacyjną, a kolejna poświęcona jest praktycznym ćwiczeniom dostarczającym uczestnikom możliwości aktywnego udziału w zajęciach oraz poznania alternatywy dla zachowań przemocowych, nabycia nowych umiejętności prawidłowej komunikacji, sposobów konstruktywnego rozwiązywania sporów i konfliktów.

Oddziaływania korekcyjno-edukacyjne prowadzone będą na poziomie poznawczym, emocjonalnych oraz zachowań, tj.:

• na poziomie poznawczym – wprowadzanie zmian przekonań związanych z kształtowaniem się tożsamości i ich wpływu na zachowanie;
• na poziomie emocjonalnym – pomoc w odzyskiwaniu kontroli i radzeniu sobie z emocjami;
• na poziomie zachowań – uczenie komunikacji i wywierania wpływu w kontaktach interpersonalnych bez stosowania przemocy.

Uczestnikami programu mogą być osoby:

• skierowane przez sąd,
• skierowane przez policję, ośrodki pomocy społecznej, organizacje pomocy społecznej, zespoły interdyscyplinarne, itd.,
• dobrowolnie zgłaszające się w wyniku osobistej decyzji.

Do programu nie mogą zostać zakwalifikowane osoby:

• z poważnymi zaburzeniami emocjonalnymi, w szczególności z zaburzeniami osobowości antyspołecznej oraz zaburzeniami osobowości pogranicznej (udział takich osób w programie mógłby tworzyć poważne przeszkody w realizacji zajęć edukacyjno-korekcyjnych),
• stosujące przemoc, wobec których rozpoznawane jest uzależnienie od alkoholu,  i które powinny w pierwszej kolejności być kierowane na terapię uzależnienia.

Jednocześnie informuję, że program oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie nie jest formą osobistej psychoterapii osoby stosującej przemoc, lecz są to oddziaływania korygujące niepożądane oraz szkodliwe zachowanie i postawy.

Zgłoszenia do programu przyjmowane są w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Jaśle, ul. Rynek 18, 38 – 200 Jasło, w pokoju 23, tel. 13 448 58 38 (osoba do kontaktu – p. Magdalena Maculak).

>>Regulamin konkursu profilaktycznego dla uczniów szkół podstawowych z terenu powiatu jasielskiego

>>Karta zgłoszenia

„Powiatowy program oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie na rok 2018” będzie realizowany w grupie liczącej do 15 osób. Obejmuje 60 godzin zegarowych pracy grupowej i 2 godziny zegarowe pracy indywidualnej z każdym uczestnikiem.

Podstawowym celem programu jest pomoc osobom stosującym przemoc w rodzinie w zaprzestaniu jej stosowania oraz ukształtowanie świadomej i odpowiedzialnej postawy życiowej w ramach pełnionych ról. Cele szczegółowe programu są następujące:

• powstrzymanie osoby stosującej przemoc w rodzinie przed dalszym stosowaniem przemocy,
• rozwijanie umiejętności samokontroli i współżycia w rodzinie,
• kształtowanie umiejętności w zakresie wychowywania dzieci bez używania przemocy w rodzinie,
• uznanie przez osobę stosującą przemoc w rodzinie swojej odpowiedzialności za stosowanie przemocy,
• zdobycie i poszerzenie wiedzy na temat mechanizmów powstawania przemocy w rodzinie,
• zdobycie umiejętności komunikowania się i rozwiązywania konfliktów w rodzinie bez stosowania przemocy,
• uzyskanie informacji o możliwościach podejmowania działań terapeutycznych.

Podczas zajęć grupowych pierwsza ich część spełnia funkcję edukacyjną, a kolejna poświęcona jest praktycznym ćwiczeniom dostarczającym uczestnikom możliwości aktywnego udziału w zajęciach oraz poznania alternatywy dla zachowań przemocowych, nabycia nowych umiejętności prawidłowej komunikacji, sposobów konstruktywnego rozwiązywania sporów i konfliktów.

Oddziaływania korekcyjno-edukacyjne prowadzone będą na poziomie poznawczym, emocjonalnych oraz zachowań, tj.:

• na poziomie poznawczym – wprowadzanie zmian przekonań związanych z kształtowaniem się tożsamości i ich wpływu na zachowanie;
• na poziomie emocjonalnym – pomoc w odzyskiwaniu kontroli i radzeniu sobie z emocjami;
• na poziomie zachowań – uczenie komunikacji i wywierania wpływu w kontaktach interpersonalnych bez stosowania przemocy.

Uczestnikami programu mogą być osoby:

• skierowane przez sąd,
• skierowane przez policję, ośrodki pomocy społecznej, organizacje pomocy społecznej, zespoły interdyscyplinarne, itd.,
• dobrowolnie zgłaszające się w wyniku osobistej decyzji.

Do programu nie mogą zostać zakwalifikowane osoby:

• z poważnymi zaburzeniami emocjonalnymi, w szczególności z zaburzeniami osobowości antyspołecznej oraz zaburzeniami osobowości pogranicznej (udział takich osób w programie mógłby tworzyć poważne przeszkody w realizacji zajęć edukacyjno-korekcyjnych),
• stosujące przemoc, wobec których rozpoznawane jest uzależnienie od alkoholu i które powinny w pierwszej kolejności być kierowane na terapię uzależnienia.

Jednocześnie informuję, że program oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie nie jest formą osobistej psychoterapii osoby stosującej przemoc, lecz są to oddziaływania korygujące niepożądane oraz szkodliwe zachowanie i postawy.

Zgłoszenia do programu przyjmowane są w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Jaśle, ul. Rynek 18, 38 – 200 Jasło, w pokoju 23, tel. 13 448 58 38 w terminie do dnia 6 lipca 2018 roku (osoba do kontaktu – p. Magdalena Maculak).

W przypadku braku odpowiedniej liczby osób rekrutacja zostanie przedłużona.

MĄDRE KORZYSTANIE: CYBERPRZESTRZEŃ A DZIECKO

Cyberprzestrzeń to wirtualna przestrzeń, w której komunikujemy się między komputerami za pomocą sieci internetowej.

Najpopularniejszym narzędziem, dzięki któremu korzystamy z Internetu, był do tej pory komputer stacjonarny. Aktualnie nastąpiło przesunięcie w stronę telefonii komórkowej. Do połączeń używamy również laptopów, netbooków czy tabletów.

Prowadzone statystyki pokazują, że wraz z wiekiem użytkowników rośnie częstotliwość korzystania z Internetu do poziomu, gdzie dzięki telefonii komórkowej pozostajemy przez cały czas w sieci.

Dziewczynki rozpoczynające korzystanie z Internetu  średnio mają 9 lat i 10 miesięcy. Chłopcy rozpoczynają korzystanie z Internetu nieco szybciej, ponieważ średnio mają 9 lat i 4 miesiące.

Moment inicjacji internetowej w zdecydowanej większości (73,3%) nastąpił już po nabyciu kompetencji czytania i pisania. Prawie 70% uczniów zgłasza, że nikt nie był ich przewodnikiem po Internecie. Aż 79,6 % uczniów deklaruje, że ich rodzice nie interesują się tym, jak dzieci korzystają z komputera.

Najczęściej wybieranymi formami aktywności dzieci w cyberprzestrzeni są takie miejsca jak: Google, Wikipedia, Ściąga.pl, Bryk.pl, Serwis YouTube, Gry.pl, Portale społecznościowe:  Facebook, NK, Twitter, Instagram. Internet to dla młodego pokolenia przede wszystkim sfera poznania i rozrywki, następnie autoprezentacji i afiliacji społecznej. Wraz z wiekiem nastolatków rośnie częstość korzystania z Internetu dla celów rozrywkowych oraz poznawczych (zdobywanie informacji).

Zaletami korzystania z komputera i Internetu są m.in.:

• uzyskanie dostępu do różnorodnych informacji,
• ułatwienie procesu komunikowania się,
• dostarczenie rozrywki,
• pozwala zaspokajać i realizować różnorodne zainteresowania (naukowe i patologiczne),
• umożliwia nawiązywanie nowych kontaktów,
• realizowanie codziennych czynności takich jak: zakupy, handel, przeprowadzanie operacji bankowych,
• ułatwia wyrażanie własnych poglądów, przekonań czy nawet emocji, często anonimowych,
• ułatwia promowanie i reklamę własnej osoby,
• pozwala na ucieczkę od realnej rzeczywistości przepełnionej często trudnymi, stresującymi problemami,
• pozwala na kreowanie nowej tożsamości (nikt nie wie, kim jesteś, więc możesz spróbować być kimś innym).

Niestety wraz z zaletami idą w parze zagrożenia:

1. Zagrożenia fizyczne – nadwyrężenie mięśni nadgarstka, naprężony kark, bóle dolnych części kręgosłupa, męczenie się wzroku, wady wzroku, bóle głowy.

2. Zagrożenia psychiczne – postępująca izolacja, rozładowywanie wszystkich napięć przez maszynę, pozostanie w wizji wirtualnego świata i uodpornienie się na zło za sprawą gier komputerowych przepełnionych przemocą, wewnętrzny przymus bycia w sieci.

3. Zagrożenia moralne – nielegalne „ściąganie” filmów, piosenek, tekstów itd. Działalność, która jest nielegalna lub pociąga za sobą straty finansowe, złudne poczucie wolności  i bycia niezastąpionym, przystąpienie  do toksycznych grup kulturowych. Nieletni mogą paść ofiarą prostytucji, pornografii dziecięcej, handlu żywym towarem, organami itp.

4. Zagrożenia społeczne – zachowania agresywne, gry i hazard, zachowania nieetyczne, anonimowość, brak hamulców.

5. Zagrożenia intelektualne – ograniczenia własnej aktywności.

6. Szkodliwe treści – materiały, które mogą mieć szkodliwy wpływ na rozwój i psychikę dziecka materiały zachęcające do autodestrukcji,  dotyczące używek, sposoby na skrajne odchudzanie.

7. Uwodzenie (grooming) – uwodzenie dzieci za pośrednictwem Internetu. W procesie uwodzenia pedofile poddają dzieci psychomanipulacji. Czasami elementem uwodzenia jest udawanie rówieśnika ofiary – w pierwszym kontakcie. Jednak takie przypadki należą do rzadkości, a sprawcy wykorzystywania seksualnego dzieci najczęściej nie ukrywają w kontaktach online przed dzieckiem ani swojego wieku ani intencji, sprawnie manipulując ofiarą.

8. Cyberprzemoc – przemoc (agresja) przy użyciu mediów elektronicznych, przede wszystkim Internetu i telefonu komórkowego. Style agresji w Internecie to: obrażanie i poniżanie, wyzwiska, oczernianie, wulgaryzmy, Stalking, krytykowanie (kolegów, nauczycieli), odwet, podszywanie się pod kogoś innego, wykluczenie/ ostracyzm, ujawnianie/ pozyskiwanie tajemnic.

9. Seksting – zjawisko przesyłania treści o charakterze erotycznym, głównie swoich nagich lub półnagich zdjęć, za pomocą Internetu i telefonu komórkowego. Młody człowiek jest autorem treści o charakterze erotycznym i dobrowolnie przekazuje je swoim znajomym.

10. Patologiczne używanie, siecioholizm, uzależnienie

• Czas i intensywność korzystania z Internetu wymyka się spod kontroli, użytkownik spędza coraz więcej czasu niż planował, odczuwa trudną do odparcia potrzebę korzystania z sieci.
• Korzystanie z Internetu prowadzi do zaniedbania innych aspektów życia, przysparza problemów na różnych płaszczyznach lub powoduje subiektywne odczuwanie cierpienia.

Kryteriami diagnostycznymi, które wskazują na uzależnienie od Internetu wg B. Woronicza są:

1. Tolerancja rozumiana jako:

potrzeba coraz dłuższego czasowego korzystania z Internetu celem uzyskania zadowolenia i/ lub Wyraźny, stopniowy spadek satysfakcji osiąganej przez tę samą ilość czasu przebywania w sieci.

2. Objawy „odstawienia” manifestujące się:

Zespołem abstynencyjnym wyrażającym się w formie co najmniej dwóch następujących objawów, występujących w okresie od kilku dni do jednego miesiąca po zaprzestaniu lub ograniczeniu korzystania z Internetu:

• pobudzenie psychoruchowe,
• niepokój lub lęk,
• wyraźne obniżenie nastroju,
• obsesyjne myślenie o tym co się dzieje w sieci,
• fantazje i marzenia senne na temat Internetu,
• celowe lub mimowolne poruszanie palcami w sposób charakterystyczny jak na klawiaturze,
• korzystanie z sieci celem uniknięcia przykrych objawów abstynencyjnych „po odstawieniu” Internetu.

3. Częstsze przekraczanie planowanego wcześniej czasu korzystania z Internetu.
4. Utrwalona potrzeba lub nieudane próby ograniczenia lub zaprzestania korzystania z Internetu.
5. Poświęcenie dużej ilości czasu na wykonanie czynności związanych z Internetem, np. kupowanie książek na temat sieci, testowanie nowych przeglądarek stron WWW.

Aby ustrzec dziecko  przed zagrożeniami płynącymi z Internetu należy przestrzegać kilku zaleceń. Najważniejszą zasadą jest rozmowa z dzieckiem – nie ma lepszej ochrony niż mądry, troskliwy rodzic i jego opieka. Żadne rozwiązanie techniczne nigdy  nie zastąpi dobrego kontaktu rodzica/ opiekuna z dzieckiem.

Pozostałe zalecenia:

• Ustaw komputer w miejscu, do którego wszyscy domownicy mają dostęp.
• Nie karz dziecka za błędy, o których ci mówi.
• Nie bój się przyznać do niewiedzy.
• Baw się siecią, poznawaj ją.
• Serfuj po sieci ze swoim dzieckiem.
• Pokazuj dziecku wartościowe miejsca w sieci.
• Ustal z dzieckiem zasady korzystania z Internetu i egzekwuj je – kontrakt.
• Porozumiewaj się z rodzicami kolegów i koleżanek dziecka.
• Ucz dziecko zasad bezpieczeństwa, nie strasz jednak zagrożeniami.
• Wychowuj do sieci.
• Wspomagaj się programami filtrującymi.
• Bierz udział w procesie instalacji oprogramowania (nie pozwalaj dziecku na samodzielne instalowanie programów).
• Czytaj uważnie umieszczone na produkcie ostrzeżenia oraz warunki eksploatacji.
• Zwróć uwagę, czy dany program pochodzi z legalnego źródła.
• Spróbuj poznać jego funkcjonowanie.
• Jeśli nie jesteśmy w stanie sami poznać działania danego programu lub funkcjonowania portalu internetowego (w szczególności rozbudowanych portali społecznościowych) – nie wstydźmy się poprosić o pomoc nasze dziecko.
• Nie bój się zadawać pytań, nawet takich, które z punktu widzenia dziecka wydają się oczywiste.
• Powstrzymaj się z pochopnymi ocenami dotyczącymi przydatności określonych programów, gier itp. do czasu aż poznasz ich funkcjonowanie. Skup się na wskazaniu dziecku ewentualnych zagrożeń.
• Unikaj argumentowania swoich decyzji dotyczących zablokowania dziecku dostępu do niektórych programów słowami: „strata czasu”, „nic ci to nie da”, „grą się nie najesz” itp.

Zasady korzystania z komputera i Internetu możemy zawrzeć w Kontrakcie korzystania z komputera i Internetu, który tworzymy wraz z dzieckiem i podpisujemy całą rodziną zobowiązując się do przestrzegania tych zasad.

Zawartość takiego kontraktu na bezpieczne korzystanie z sieci powinna zawierać takie punkty jak:

• im młodszy internauta, tym mniej czasu powinien spędzać przy komputerze,
• nie ma tajemnic, gdy dzieje się coś niepokojącego,
• bez zgody rodziców, dziecko nie może przenosić znajomości wirtualnych do świata realnego,
• określenie, z jakich stron/treści/ gier dziecko może korzystać,
• kultura obowiązuje także w przestrzeni wirtualnej,
• dziecko powinno dbać o prywatność,
• zasady obowiązują wszystkich domowników.

Przydatne strony:

• dzieckowsieci.pl
• sieciaki.pl
• brpd.gov.pl
• kidprotect.pl
• dyzurnet.pl
• pegi.info
• saferinternet.pl
• http://smartkidacademy.com/pl/
• https://fundacja.orange.pl/kurs/
• https://800100100.pl

opracowała
psycholog
Katarzyna Łach

Bibliografia

Andrzejewska A., (2013), Bezpieczeństwo uczniów w cyberprzestrzeni, „Trendy 1”, nr 1 (2013).

Dobrołowicz J., (2009), Jak zapobiegać zagrożeniom płynącym z sieci?, „Nauczanie Początkowe”, nr 1. Ins@fe, UPC, (2008),

EU NET ADB (W:) Młodzież online. Między profilaktyką zagrożeń a budowaniem potencjału. Dziecko krzywdzone Teoria Badania Praktyka ,Vol. 12 N 1 2013.

Kirwil, L. (2011). Polskie dzieci w Internecie. Zagrożenia i bezpieczeństwo – część 2. Częściowy raport z badań EU Kids Online II przeprowadzonych wśród dzieci w wieku 9-16 lat i ich rodziców. Warszawa: SWPS – EU Kids Online – PL.

Kowalski R. M., Limber S. P., Agatson P. W., (2010). Cyberprzemoc wśród dzieci i młodzieży. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Kozak S., (2011), Patologie komunikowania w Internecie. Zagrożenia i skutki dla dzieci i młodzieży. Warszawa: Difin.

Makaruk K., Wójcik Sz., (2013). Nadużywanie internetu przez młodzież. Wyniki badania EU NET ADB (W:) Młodzież online. Między profilaktyką zagrożeń a budowaniem potencjału. Dziecko krzywdzone Teoria Badania Praktyka ,Vol. 12 N 1 2013.

Pyżalski J., (2011). Agresja elektroniczna wśród dzieci i młodzieży. Sopot: GWP.

Słysz A., Arcimowicz B., (2009). Przyjaciele w internecie. Gdańsk: GWP.

Włodarczyk J. (2013). Zagrożenia związane z korzystaniem z internetu przez młodzież. Wyniki badania

Wojtask L., (2011). Zagrożenia dzieci w Internecie.

Strony internetowe:

http://brpd.gov.pl/sites/default/files/komputer_i_internet_w_domu.pdf  – dostęp z dnia 09.09.2017

STRONA GŁÓWNA

http://brpd.gov.pl/sites/default/files/komputer_i_internet_w_domu.pdf

Kontrakt na bezpieczne korzystanie z internetu. Jak umówić się dzieckiem, by przestrzegało zasad podczas korzystania z sieci?

POSTAWY RODZICIELSKIE
I ICH WPŁYW NA WYCHOWANIE DZIECKA

Motto:
„Dziecko rodzi się czyste i od rodziców uczy się cnoty lub występku, dziecko bowiem podobne jest do lustra, które tylko odbija, co się przed nim znajduje.”

Od kilku lat w Polsce następuje eskalacja problemów związanych z używaniem przez młodzież różnego rodzaju środków psychoaktywnych takich jak: nikotyna, alkohol, narkotyki czy nawet dopalacze.

Jednym z czynników chroniących przed ryzykownym postępowaniem dzieci są ich prawidłowo przebiegające relacje w rodzinie i silne więzi emocjonalne dziecka z rodzicami.

Rodzina jest pierwszym i naturalnym środowiskiem, do którego dziecko wchodzi przez sam fakt narodzin. Od momentu narodzin aż do pełnej dojrzałości rodzina ponosi główną odpowiedzialność za zaspokojenie jego potrzeb i wychowanie.

Zaangażowanie rodziców w sprawy wychowania ma decydujące znaczenie dla przyszłych losów dziecka, dla kształtowania się jego niepowtarzalnej jednostki oraz specyficznych cech charakteru. To kształtowanie rozpoczyna się od najwcześniejszych momentów życia dziecka.
Ważnym elementem w wychowaniu dziecka jest właściwa postawa rodzicielska. Oczywiście podlega ona zmianom w miarę dorastania dziecka. Jeżeli rodzice wraz z rozwojem dziecka nie przyjmują odpowiedniej postawy, właściwej dla danego okresu, prowadzi to do sytuacji konfliktowych. Właściwe postawy rodziców sprzyjają kształtowaniu się pożądanych zachowań u dzieci.

Postawa rodzicielska to względnie trwały sposób odniesienia emocjonalnego, uczuciowego, umysłowego i działaniowego wobec dziecka i jego rozwoju. Mówiąc jaśniej, to sposób odnoszenia się do dziecka i postępowania z nim.

W literaturze psychologicznej i pedagogicznej wymienia się prawidłowe i nieprawidłowe postawy rodzicielskie.

Prawidłowe postawy rodzicielskie to:

– akceptacja,

– współdziałanie,

– rozumna swoboda,

– uznawanie praw dziecka.

1. Akceptacja dziecka, czyli przyjęcie go takim, jakie ono jest, z jego cechami fizycznymi, usposobieniem, z jego umysłowymi możliwościami i łatwością osiągnięć w jednych dziedzinach a ograniczeniami i trudnościami w drugich. Akceptujący rodzice rzeczywiście lubią swoje dziecko i nie ukrywają tego uczucia. Kontakt z nim jest dla nich przyjemnością i daje im zadowolenie. Uważają je za godne pochwał i jawnie je aprobują. Kiedy źle postąpi lub coś przeskrobie dają mu do zrozumienia, że naganny jest ten właśnie izolowany fragment jego zachowania a nie jego osobowość. Akceptując dziecko, dają mu poczucie bezpieczeństwa i zadowolenia.

2. Współdziałanie z dzieckiem, świadczące o pozytywnym zaangażowaniu rodziców w rozrywkę i pracę dziecka, a także wciąganie i angażowanie go w zajęcia i sprawy rodziców i domu – odpowiednio do jego możliwości rozwojowych. Współdziałających z dzieckiem rodziców cechuje aktywność w nawiązywaniu wzajemnych kontaktów. W niemowlęctwie będzie to wrażliwość rodziców na bodźce ze strony dziecka i czujność na oznaki nawiązywania kontaktu przez dziecko. W miarę dorastania dziecka, wzrasta u rodziców także gotowość wyjaśniania, a więc rozszerzają oni zasób wiadomości u dziecka, a później wskazują na sposoby zdobywania wiedzy samodzielnie. Znajdują przyjemność nie tylko we wspólnym wykonywaniu czynności, ale i we wzajemnej wymianie uwag, obserwacji, zdań.

3. Dawanie dziecku właściwej dla jego wieku rozumnej swobody. Dziecko w miarę przechodzenia przez nowe fazy rozwoju coraz bardziej oddala się fizycznie od rodziców, ale przy tym rozbudowuje się świadoma więź psychiczna między rodzicami a dzieckiem i rodzice darzą je większym zaufaniem. W miarę dorastania dają dziecku coraz szerszy zakres swobody i pozwalają na zajęcia z dala od nich. Mimo, że pozostawiają dzieciom duży zakres swobody, potrafią utrzymać autorytet i kierować dzieckiem w takim zakresie, w jakim jest to pożądane. Dbając o zdrowie i bezpieczeństwo dziecka zarówno wobec fizycznych zagrożeń, jak i urazów emocjonalnych, rodzice dający swobodę dziecku są obiektywni w ocenie perspektywy ryzyka.

4. Uznanie praw dziecka w rodzinie, jako równych, bez przeceniania i niedoceniania jego roli. Rodzice ustosunkowują się do przejawów aktywności dziecka w sposób swobodny, nie formalny i nie wścibski czy dyktatorski, dostosowując się przy tym do poziomu fazy rozwojowej, w jakiej się ono znajduje. Skłaniają do odpowiedzialności za własne działanie, a nawet oczekują dojrzałego zachowania. Przejawiają w ten sposób szacunek dla jego indywidualności. Kierują dzieckiem przez podsuwanie mu sugestii. Poddają wspólnej analizie i ocenie określone działania, a nie narzucają, czy wymuszają własnych treści. Są gotowi na propozycję dzieci. Logicznie uzasadniają swoje wymagania. Mają tendencję do oparcia dyscypliny na wzajemnych ustaleniach i racjonalnych podstawach. Dziecko wie, czego rodzice oczekują od niego, a te oczekiwania są na miarę jego możliwości.

Nieprawidłowe postawy rodzicielskie to:

– odrzucenia, odtrącenia,

– unikająca,

– nadmiernie chroniąca,

– nadmiernie wymagająca.

1. Odrzucenie, odtrącenie dziecka – dziecko czuje się niepotrzebne, pozostawione z boku. Zmiany psychiczne powstające w wyniku takiej postawy rodziców u dziecka to:

• problemy w nawiązywaniu trwałych emocjonalnie więzi,
• problemy w dziedzinie wyrażania uczuć,
• niezaspokojona potrzeba miłości i akceptacji,
• niska samoocena,
• silne mechanizmy obronne,
• agresja,
• nałogi, patologie.

2. Unikanie z nim kontaktu (lub stwarzanie pozorów kontaktu) – brak okazywania uczuć, chłód, rekompensata przez rzeczy materialne. Zmiany psychiczne powstające u dziecka w wyniku takiej postawy rodziców to:

• oschłość emocjonalna,
• potrzeba zwrócenia na siebie uwagi, usłyszenia pochwały,
• silna potrzeba akceptacji – dla jej zdobycia dzieci wiele potrafią poświęcić,

3. Nadmierne ochranianie dziecka – zmiany psychiczne powstające u dziecka w wyniku takiej postawy rodziców to:

• uzależnienie od rodziców,
• dziecko jest egoistyczne i wymagające,
• brak odporności,
• bezradność w nowych sytuacjach,
• postawy roszczeniowe w stosunku do wszystkich,
• szukają bardzo opiekuńczego partnera.

4. Nadmierne wymagania – postawa ta wynika z perfekcjonizmu rodziców. Często ta postawa występuje u rodziców, którzy w dziecku widzą możliwość realizacji swoich niespełnionych planów, marzeń, aspiracji. Powoduje to u dzieci:

• nerwicę spowodowaną ciągłym niedorastaniem do stawianych wymagań,

• podwójną moralność dziecka,
• brak wiary we własne siły i możliwości,
• problemy z podejmowaniem decyzji.

Nieprawidłowe postawy rodzicielskie prowadzą do zaniku autorytetu rodziców i izolowania się dziecka od ich wpływu. Dziecko coraz częściej szuka zrozumienia wśród rówieśników. Dobrze, gdy znajdzie siłę w grupie pozytywnej, gorzej, gdy przylgnie do zespołu patologicznego, agresywnego. Wówczas przepaść pomiędzy rodzicami a dzieckiem coraz bardziej się powiększa i wzrasta zagrożenie nałogami.

Podsumowując, należy stwierdzić, że nie każda postawa rodziców wobec dziecka jest równie wartościowa i korzystna dla jego rozwoju. Odmienne postawy rodzicielskie pociągają za sobą różne następstwa wychowawcze u dzieci. Negatywne postawy rodzicielskie charakteryzujące się unikaniem, chłodem uczuciowym w stosunku do dziecka, niezaspokojeniem jego potrzeb, ciepła, życzliwości, miłości, kontaktów – powodują u dzieci zahamowania w sferze uczuciowej, trudności w nawiązywaniu i utrwalaniu więzi uczuciowej z innymi, brakiem ufności. Ogólnie można powiedzieć, że rodzice, przejawiający właściwe, pozytywne postawy rodzicielskie wobec dziecka, z chęcią otaczają je opieką, dostrzegają i zaspakajają jego potrzeby, wykazują dużo cierpliwości i gotowości. Łatwo też nawiązują kontakt z dzieckiem, który jest przyjemny dla obu stron i oparty na uczuciu wzajemnej sympatii i zrozumienia.
Tylko właściwe, czyli „zdrowe” postawy rodzicielskie stwarzają odpowiednie warunki psychospołeczne dla prawidłowego rozwoju dziecka, wywierają głęboki wpływ na dziecko. Względnie stałe nastawienie emocjonalne, którym przepojona jest postawa rodziców, wywołuje u dziecka reakcję w postaci specyficznego zachowania się. Wyniki licznie przeprowadzonych badań wskazują na szeroki zakres wpływu postępowania rodziców na dzieci. Na psychice dzieci pozostawia ślad uczuciowy stosunek rodziców, a ponadto, oddziaływują na nią różne środki wychowawcze stosowane przez nich w sposób mniej lub bardziej przypadkowy czy zamierzony.

Podstawowym elementem decydującym o powodzeniu rodziców w zakresie wychowania jest właśnie ich stosunek uczuciowy do dziecka nazywany postawą rodzicielską. Niestety, nie zawsze postawy rodzicielskie są takie, jakie być powinny. Myślę, że jest to sprawa do rozważenia w wielu domach.

Czasem mówi się o dzieciach „trudnych” do wychowania. Lepiej byłoby mówić nie o dziecku trudnym, a o dziecku, któremu jest trudno. Siła wpływu rodziców na dziecko jest bardzo duża. Ważne, aby wpływ ten był pozytywny, a nie negatywny.

Reasumując, należy stwierdzić, iż wychowanie rodzinne, jak każde ludzkie oddziaływanie, niesie wartości pozytywne i zagrożenia. Z jednej strony stanowi centrum przekazywania wartości etycznych, z drugiej zaś każde odchylenie w zachowaniu dziecka można tłumaczyć zaburzeniami stosunków rodzinnych.

 opracowanie:
Ilona Ciuła

Literatura:

1. Perz D.: „Postawy rodzicielskie – prawidłowe i nieprawidłowe”, KORAN – magazyn poświęcony promocji zdrowia nr 2/2000, Warszawa 2000,
2. Ruth Maxwell: „Dzieci, alkohol, narkotyki – poradnik dla rodziców” – Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne; Gdańsk 1994,
3. Skórzyńska Z.: „ Przyczyny trudności wychowawczych”, PZWS, Warszawa 1971,
4. Ziemska M.: „Postawy rodzicielskie”, Nasza Księgarnia, Warszawa 1985,
5. Ziemska M.: „Rodzina a osobowość”, Wiedza Powszechna, Warszawa 1975,
6. „Wychowanie w rodzinie”, Praca pod redakcją Franciszka Adamskiego, Nasza Księgarnia, Kraków 1982.